semantics= anlam bilimi
semantic is the study of meaning of words, phrases and sentences...(anlam bilim)
cümlerin, kelimelerin,sözcük gruplarının ve morhepemelerin anlamlarını üzerinde çalışır
Lexical semantics: kelimelerin anlamları ve kelimeler arasındaki anlam ilişkileri ile ilgilenir Phrasal ( Sentential) Semantics: kelimeden daha büyük, cümleden kısa yapıların , yani sözcük gruplarının anlamları ile ilgilenir.
bir başka semantics çeşiti olan truth conditional semantics yani doğruluk koşullu anlam bilimi hangi koşullar altında bir cümlenin doğru ya da yanlış semantic feature bir kelimenin ne anlama geldiğimizi anlamamıza yardımcı olan ve onu diğer kelimelerden ayırt etmemizi sağlayan özelliklerdir
olarak değerlendirilebileceği üzerinde durur.
man kelimesini ele alacak olursak
adam deyince hepimizin aklına erkek, yaşını başını almış canlı gelir
işte bütün bu sıraladıklarımız man kelimesinin semantic featurelarıdır. bu özellikler sayesinde biz man in söz gelimi womandan farkını biliyoruz
kelimelerim semantic özellikleri ile ilgili tablolar oluşturmak mümkündür
girl +human, +female, -adult
bu tablolar bahsi geçen kelime ilgili özelliğe sahipse + değilse - yazılarak oluşturuluyor
Which of the following has the semantic properties given below?
+animate, +human, -female , +young
A. Boy
B. Man
C. Woman
D. Girl
E. Cat
lexical relations diyorum Çetin kelimelerin diğer kelimelerle olan ilişkileri üzerinde duracağız şimdi arkadaşlar
bu bağlamda zıt anlamlı, eş anlamlı, eş sesli vb ilişkilerden bahsedeceğiz
Synonyms le başlıyor tanım alalım hemen
yazılısları farklı anlamları aynı kelımeler
evet özetle eş anlamlalı kelimeler dir . anlamların illaki birbir aynı olması gerekmiyor. hafif bir anlam farkı olabilir
freedom/liberty, buy/purchase
buy ve purchase (satın almak demek)synonyms ama purchase satın almaya gücü yetmek.mesela ev uçak son model bir araba almak gibi yani anlam farkı olabilir aralarında
geçiyoruz antonyms konusuna
Antonyms zıt anlamlara sahip kelimelerdir.
şimdi an 6 çeşidi var antonym lerin . bunlar Gradable ,Non-gradable , Converses, Reversives,auto-antonym (contronym) ve antiautonym
şimdi bunları tek tek açalım ama unutmayın arkadaşlar sonuç olarak bunları hepsi an tonym
gradable antonyms adı üzerinde derecelendirilebilir zıt anamlı kelimelerdir. bunları bula bilmek için kelimenin comparative , superlative yapılabilip yapılmadığına bakıyoruz
örnek verelim bunlara
old-middle-aged- young
evet görüldüğü gibi old ve young zıt alamlı ancak daha yaşlı daha genç demek mümkün hatta orta yaşlı diyerek araya bir kelime eklemek de mümkün
bu nedenle gradable antonym diyoruz bunlara
non gradable antonyms araya kelime almayacak ve comparative superlative yapılamayacak
onek verelim arkadaşlar non gradable ları şöyle de test edebilirsiniz bir tanesini olumsuz yaptığınız da diğerini elde ediyorsunuz dead/alive da dead i not la yazardak not dead alive anlamına da geliyor
converses a gelince bunlara relational opposites de diyoruz
iki kelime arasında bire bir bir zzıtlıktan söz edemesekse birbirlerinin zıttı gibi algılanabilecek kelimlr evvet
anne baba, öğretmen öğrenci
reversive e geçelim mi?
reversive de yaptığımız bir eylemi geri sarmak var
bunlar g enelde eylem olmalılar
reverse kelime anlamı olarak da tersine çevirmek anlamına geliyor zaten
auto-antonyms bunlara contronym de diyoruz
çok kolay aslında bu defa tek bir kelime kendi başına zıt anlamlı oluyor
kelimenin iki anlamı var
mesela temper kelimesinin anlamlarından biri sertleştirmek, diğeri yumuşatmak
mesela terrific hem berbat hem harika anlamına gelebilir
tek bir kelime 2 anlama geliyor ve bu anlamlar zıt
antiantonym lerde durum şu , bir kelime diğerinin zıttıymış gibi görünüyor ancak değil
valuable- invaluable en güzel örneği bu durumun
Ibrahim Samed Şen bi sn örnekler buldum ravel/unravel, regardless/irregardless, radiation/irradiation, incite/excite, culpatory/inculpatory, press/depress, to/unto, part/depart, fat chance/slim chance, thaw/dethaw/unthaw, candescent/ incandescent, canny/uncanny, dead/undead, write up/write down, valuable/invaluable
biz -in prefix i bir kelimeyi olumsuz yapmak için kullanıyoruz tolerant/intolerant hoşgörülü-hoş görüsüz
ancak valuable /invaluable birbirinin zıttı gibi görünse de biri değerli diğeri paha biçilemez anlamına geliyor
bone- debone varmış mesela
kemikleri ayırmak anlamına geliyor ikisi de ancak zıt anlamlı gibi duruyorlar
Hyponym
gruba aıt olma. su yun ıcecekler grubuna aıt olması gıbı
Hyponyms anlamında daha genel br kelimenin anlamını da barından sözcüklerdir.
en genel kelimeye ne diyoruz super ordinate
örneğin pink sözcüğü için de renk olma durumunu barındırır
bu durumda daha genel bir sözcük olan color sözcüğünün hyponym diir
genellikle bir subordinate için bir den fazla hyponym bulunur. bu durumda bunların hepsine birden co-hypnoym denir
grup uyelerı bırbırlerının co hyponymıdr:)
hyponymlerin hepsi supordinate in anlamını içerir ancak bir özellikleri ile diğer hyponylerden ayrılır
mesela öğretmen süperordinate , tarih öğretmeni,ingilizce öğertmeni,matemat,k öğretmeni co hyponym
Prototype? akla gelen ilk tür
bir categorinin akla getirdiği ilk tür
kuş deyince akla ne geliyor
güvercin, serçe, kartal, akbaba geliyor
mesela arkadaşlar tavuk ve deve kuşu da kuş ailesine dahil olmasına rağmen buunlar önce aklımıza ggelmiyor değil mi
prototype için durum bu
ama ülkeden, kültüeden, bölgeden bölgeye göre değişiyordu dimi hocam prototypes lar?
bazı kuşlar diğerlerinden daha kuş -some birds are birder than the others
cümle efsanedir aklınızda bulunsun
meronym partyonymy olarak da bilinir
bir bütünü oluşturan parçalardır
örneğin yüzümüz bir bütünse ağzımız, alnımız gözlerimiz vs bir araya gelerek voltranı oluşturur
bir ağaç bütünse yapraklar dalllar ve gövde bunun parçalarıdır
meronym bu ilişkiye verilen addır
geldik metonymy ye bunu edebiyattan hatırlamanız lazım
metonymy bir kavramın ya da nesnenin vs. kendi dıyla değilde kendisi ile ilişkilendirilmiş başka bir kavramla ifade edilmesidir.
collocation a gelelim Çetin birlikte kullanılan kelimeler bunlar arkadaşlar bir collocation iki ya da daha fazla kelimden oluşur
bu kelimeler birlikte kullanılırlar
collocationların çoğu öğreniliyor arkadaşlar ezber gerektiren cinsten
neden meke homework demiyoruz da do homework diyoruz
corpus linguistics tanımı yapalım o zman
arkadaşlar corpus linguistics gerçek konuşmaları alıp bilgisayar ortamına kaydediyor . sonra bu kaydedilnleri inceleliyor
bilgisayar üzerinde yapılan bir çalışma
Kelimeler hangi kelime ve prepositionlarla ve nasıl yapılarla tenselerle kullanılır corpusta görebiliyoruz.
bir dilde en sık kullanılan kelimeler neler, bunlardan hangileri bir cümlede sıklıkla yanyana bulunuyor gibi
geldik homophones ve homonym konusuna
homophones yazılışları farklı okunuşları aynı olan kelimelerdir
To/too/two üçü de aynı okunur ancak anlamları ve yazılışları farklıdır
meat/meet
. beet, beat 2. through, threw 3. ate, eight 4. read, red 5. reed, red 6. tee, tea 7. see, sea 8. led, lead 9. their, there 10. weight, wait
11. too to two 12 sail , sale 13. ant aunt 14 right write 15 there their they're
homonymys konusuna gelince yazılışları ve okunuşları aynı ancak anlamları farklı kelimelerdir
Pupil (at school) – pupil (in the eye)
geçen senede çok tartışma konusu olmuştu
kaynak hymonyms leri ve homophone ları birbirinden ayırmıyor
biz ayır ayrı ne oldukları gördük ancak mesela Pupil (at school) – pupil (in the eye) örneği bir soruda soruldu ve şıklarda homonym yok
duruma şaşırmıyoruz homophone varsa onu işaretliyoruz
Mine is a long and a sad tale!" said the Mouse, turning to Alice, and sighing.
"It is a long tail, certainly," said Alice, looking down with wonder at the Mouse's tail; "but why do you call it sad?" And she kept on puzzling about it while the Mouse was speaking
bunu hatırladınız mı
anlam karmaşına yol açan lexicaal relation ne
tale- tail yazılışları farklı okunuşları aynı
homophones
polysemy konusuna geçelim
bir kelimenin birden çok anlamı olacak ve bu anlamlar birbiriyle alakalı olacak
the face of the book,his face deki faceler polysmy bir noktada yüz anlamında kitabın yüzü,onun yüzü
anlamlar birbirinden çok uzaklaşmayacak polysemyde
homonym de anlamlar tamamen farklıydı
bu ayrıma dikkat edelim
homonymy ile ilgili bir dip not
homonyler ambiguity e yol açabilirler arkadaşlar
he went to the bank . bankaya mı yoksa deniz kenarına mı gitti ?
lexical ambiguity deniyor buna ve kesinlikle synatactic ambiguity le karıştırılmamalı
bir kelimenin birden çok anlama geldiği durumlarda oluşuyor lexical ambiguity
anlam olarak çok saçma bir cümle yazarsak ancak bu sümle yapı bakımndan kurallara uyarsa semantic am biguity
Colorless green ideas sleep furiously. bunlara semanticall ill formed diyoruz bakın cümlede diziliş bakım ından bir sorun yok
ancak bir şey hem yeşil olup hem nasıl renksiz olur
bu cümle kendi başına semantic olarak yanlış
ancak böyle bir cümlenin yine de mümkün olduğu bir yer var o da şiir
thematic ya da semantic roles
Agent eylemi yapan kişidir yani doer
agent,theme,experiencer,ınsturment,locatiıon,goal hareket bildiren fiilleri yapan kişi yani özne
jake ate the beans
themem eyleme katılan yada eylemden etkilenen kişi ya da nesne
wind blew the ball away.. burdali the wind agent yani özne olması için illa insan olması gerekmez
agent işi yapan, theme işten etkilenen
jack ate the beans cümlesinde agent ve theme neler kake agent, the beans theme bence
experiencer nedir peki hareket bildirmeyen fiillerle kullanılan özne
duyusal bir durumu tecrübe edecek kişi
Instrument eylemi gerçekleştirmek için kullanılan araç
instrumentta eylemi gerçekleştirirken kullanılan şey.meswela: Jamie cut the ribbon with a pair of scissors
they must have used indelible ink. İndellible link bırada instrument
burada da with yok ancak yine indeliable ink instrument
önemli olan eylemin ne ile yapıldığı
location nedir ? Yeri bildiriyor. I am in Ankara daki Ankara location
source u eylemin çıkış noktası olarak düşünün
eylemin kaynağı ne
nereden hareket ediliyor from burda bize yardımcı olacak kelime
Özer hocam source da from var yani den dan anlamı katarak evden ondan bundan
goal da to var e a anlamı var okula eve işe...
from la başlayan kelimeler mi source? evet genelde
evden ayrıldım okula vardım.ev:source okul:locatıon dıyebılırmıyz?
hayır okul goal oluyor
eylemin varış nıoktasıdır goal
bakın hocam hakereket var zaten cümlenin kendisinde
bir yerden ayrılıp bir yere varılıyor
location da biraz daha sabit yer
locatıon u da -de,-da ekıyle ayırabılırmıyz cumlede
duvarda resım gordu .duvarda :locatıon oluo da ekı var dıye?
olabilir
from -den sourceo için to da goal için kullanılıyor
to da yönelme
from da çıkma ayrılma durumları var
benefactor nedir Beneficiary de deniyor
eylemin yararına yapıldığı kişidir
for kelimesi yardımcı olabilir bulmamıza
She baked a cake for her mother
for her mother benificiary
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder